Handhaving Belastingdienst zzp psychiater of zzp GZ-psycholoog
Wetgeving zzp'ers: Belastingdienst handhaving op schijnzelfstandigheid per 2025 (Wet DBA)
(laatste update 19 oktober 2024)
-
De Belastingdienst: start handhaving op schijnzelfstandigheid per 2025;
-
Opdrachtgevers kunnen een naheffing en verzuimboete (voor te laat betalen) krijgen op moment dat er sprake is van schijnzelfstandigheid;
-
De Belastingdienst zal in het eerste jaar geen (vergrijp)boetes opleggen, mits de opdrachtgever kan aantonen stappen te hebben gezet' om schijnzelfstandigheid in de eigen organisatie terug te dringen;
-
De Belastingdienst zal in haar correctie niet verder teruggaan dan 1 januari 2025;
-
De a.s. handhaving is er niet om zzp-inzet te verbieden maar om schijnzelfstandigheid aan te pakken. Het is belangrijk dit onderscheid te maken;
-
In die zin zijn zzp'ers 'passanten'; zij brengen flexibiliteit, expertise en innovatie voor de opdrachtgever;
-
Het Deliveroo-arrest van de Hoge Raad geldt als hét beoordelingskader om te beoordelen of een opdracht buiten dienstbetrekking kan worden gedaan.
-
Het arrest bepaalt dat 'alle omstandigheden in hun onderling verband moeten worden bezien' om te komen tot een oordeel over de arbeidsrelatie (holistische kijk);
-
Er is dus geen algemeen principe af te leiden uit het arrest; wél tellen organisatorische inbedding en materieel gezag zwaar;
-
30 September j.l. is een voorlichtingscampagne aanpak schijnzelfstandigheid door de Rijksoverheid gestart;
-
Op 10 oktober heeft de Belastingdienst een afwegingskader schijnzelfstandig-heid gepubliceerd op de website, althans vooralsnog op het criterium 'werkgeversgezag' en de 'fictieve dienstbetrekking';
-
De modelovereenkomsten worden uitgefaseerd; lopende goedgekeurde modelovereenkomsten blijven in ieder geval geldig tot de einddatum van de goedkeuring;
-
Het Kabinet gaat verder met de Wet VBAR. Het wetsvoorstel VBAR (ligt nu bij de Raad van State) beoogt de relevante jurisprudentie te verduidelijken en een wettelijk toetsingskader te bieden. De wet VBAR is echter 'slechts' in de fase van concept wetsvoorstel en zal ('als') pas op zijn vroegst 2026 ingaan;
-
Voor hoog-tarief zzp’ers blijft er ruimte om een opdracht buiten dienstbetrekking te doen, mits je de opdrachtovereenkomst én de praktijk goed vormgeeft (o.a. als zzp'er werk maken van je ondernemerschap);
-
Let op: opdrachten die vooral gaan over capaciteit ('open vacature') en ‘piek en ziek’ vat de Belastingdienst al snel op als schijnzelfstandig. Zorg dus voor een 'opdracht-gerichte' omschrijving in de Overeenkomst van Opdracht;
-
De kwalificatie voor de Wkkgz is van invloed op risico schijnzelfstandigheid: het als zzp'er werken in opdracht van meerdere instellingen betekent dat je als Solistisch werkende zorgverlener wordt aangemerkt. Daarmee wordt het risico op schijnzelfstandigheid verkleind;
-
Een kwalificatie 'schijnzelfstandigheid' heeft arbeidsrechtelijke en fiscale gevolgen;
-
Belangrijk (dus) om je als zzp'er én opdrachtgever op de aanstaande handhaving voor te bereiden;
-
In dit artikel zijn meerdere checklists opgenomen (onder de kop ''Voorbereiding op een controle'');
-
Het is als opdrachtgever mogelijk een Vooroverleg met de Belastingdienst aan te gaan maar ook om een 'Beschikking geen Verzekeringsplicht' aan te vragen om vooraf zekerheid te verkrijgen;
-
Ook de zzp'er kan vooraf duidelijkheid verkrijgen (via het UWV);
-
De Hoge Raad zal zich nog gaan buigen over een vraag van het gerechtshof Amsterdam in de Uber-zaak, om verduidelijking te bieden n.a.v. het Deliveroo-arrest over de rol van het ondernemerschap bij het beoordelen van een arbeidsrelatie. Gaat het om ondernemerschap binnen de opdracht of om ondernemerschap in bredere zin, d.w.z. ondernemerschap van de persoon? De uitspraak kan dus nog van belang gaan worden, ook voor het wetsvoorstel VBAR. De uitspraak volgt waarschijnlijk nog dit jaar;
-
Het Fiscaal Kompas ZZP Zorg, recent gepubliceerd door de branche organisaties in de zorg en bedoeld om duidelijkheid te verschaffen bij het beoordelen van de arbeidsrelatie met een zzp'er, lijkt aan betekenis in te boeten vooral omdat de Belastingdienst er zich niet aan heeft gecommitteerd.
Voorlichtingscampagne aanpak schijnzelfstandigheid
Op 30 september j.l. heeft de Rijksoverheid een voorlichtingscampagne aanpak schijnzelfstandigheid gestart. De website bevat informatie (zoals voorbeelden per sector) en een keuzetool om te beoordelen of een opdracht buiten dienstbetrekking kan worden gedaan.
Keuzetool
De tool bestaat uit 10 vragen waarbij de uitkomst een indicatie afgeeft of een opdracht buiten dienstbetrekking kan worden gedaan.
Zie Keuzetool beoordelen arbeidsrelatie.
Commentaar: De vragen vatten niet alle feiten en omstandigheden die in de opdracht aan de orde kunnen zijn zoals genoemd in het Deliveroo-arrest.
In de tool wijst het bestaan van een 'inspanningsverplichting' als kenmerk van een arbeidsovereenkomst. Een ‘resultaatverplichting’ zou dan wijzen op zelfstandigheid.
Echter in de jurisprudentie vindt deze uitleg geen ondersteuning.
Belastingdienst publiceert tevens een afwegingskader
De Belastingdienst heeft recent een afwegingskader gepubliceerd, vooralsnog alleen op het criterium 'werkgeversgezag' en 'fictieve dienstbetrekking'. De Belastingdienst is in een motie opgeroepen om vóór 1 november 2024 met een duidelijk afwegingskader voor handhaving te komen.
Wij verwachten dat de Belastingdienst ook een nadere toelichting gaat geven op de overige Deliveroo-criteria.
Zie verder afwegingskader schijnzelfstandigheid Belastingdienst
Belastingdienst gaat handhaven per 1 januari 2025
De Belastingdienst gaat per 1 januari controleren of de ingehuurde zzp'er daadwerkelijk een zelfstandig ondernemer of feitelijk werknemer is.
Dit doet de Belastingdienst bij inlenende organisatie; niet bij individuele zzp'ers.
Correctie niet verder terug dan 1 januari 2025
De Belastingdienst zal in haar correctie echter niet verder teruggaan dan 1 januari 2025 omdat de voorliggende periode onder het handhavingsmoratorium viel.
Geen vergrijpboetes
2025 wordt een overgangsjaar: de Belastingdienst zal geen vergrijpboetes uitdelen mits de opdrachtgever kan aantonen stappen te hebben gezet om schijnzelfstandigheid terug te dringen in de eigen organisatie. Wel kan de Belastingdienst naheffingen en verzuimboetes opleggen.
De 'aanwijzing' vervalt
Belangrijkste instrument die gaat vervallen is de 'aanwijzing'. Een oordeel door de Belastingdienst over de arbeidsrelatie wordt dan definitief.
Schillenmodel: 2 fasen bij controle
De Belastingdienst hanteert bij controles bij organisaties twee fases.
De eerste fase is meer oriënterend en bedoelt een beeld te krijgen hoe een organisatie compliant is c.q. daarin stappen heeft ondernomen. Mocht de inspecteur twijfelen kan hij overgaan tot een boekenonderzoek (de tweede fase). In deze fase worden zowel administratieve processen als de werkwijze rondom zzp’ers in de praktijk onderzocht. De uitkomst van het onderzoek kan leiden tot naheffingen.
Uitfasering Modelovereenkomsten
De modelovereenkomsten worden uitgefaseerd. De lopende goedgekeurde modelovereenkomsten blijven in ieder geval geldig tot de einddatum van de goedkeuring, mits er wordt gewerkt conform wat is overeengekomen in de modelovereenkomst. De algemene modelovereenkomst 'geen werkgeversgezag' blijft in ieder geval geldig tot 1 juni 2026.
Beoordelingskader: Deliveroo-arrest Hoge Raad
De Hoge Raad heeft in het Deliveroo-arrest een beoordelingskader afgegeven op basis waarvan kan worden bepaald of een opdracht buiten dienstbetrekking kan worden gedaan.
In het arrest heeft de HR 10 omstandigheden genoemd die in hun onderling verband worden bezien om te komen tot een oordeel over de arbeidsrelatie.
Denk aan of er sprake is van een gezagsverhouding, de aard en duur van de werkzaamheden, acquisite etc. (zie verder hieronder).
Inschakelen loonbelasting adviseur
Het is verstandig om een deskundige in te schakelen. Iemand 'die weet hoe de Wet Loonbelasting werkt en die ook weet wat de uitdagingen zijn voor de loonbelastingcontroleur als die (bij een loonbelastingcontrole) het standpunt inneemt dat een werkende zelfstandige een (fictieve) werknemer is voor toepassing van de Wet Loonbelasting (en SV materiewetten).
Wij verwijzen graag naar Holla Advocaten.
Fiscale gevolgen oordeel dienstbetrekking
Op moment dat de Belastingdienst zou vaststellen dat er sprake is van loondienst, kan deze correctieverplichtingen en een naheffingsaanslag voor de loonheffingen opleggen aan de opdrachtgever.
Het door de zzp'er ingebrachte tarief wordt als salaris gezien. Over dit (hoge) salaris is de opdrachtgever loonheffing met een toepasselijk tarief van 40% verschuldigd.
Anoniementarief
Het is belangrijk om als opdrachtgever bij aanvang van de opdracht in het bezit te zijn van het ID van de zzp'er en dit ook vast te leggen in de Overeenkomst van Opdracht. Beschik je er als opdrachtgever niet over, dan is het toepasselijk tarief voor de loonheffingen niet 40%, maar 52%.
Verhaalsclausule opdrachtgever op zzp'er
De loonheffing moet verhaald worden op de zzp'er. Wordt niet verhaald (omdat de zzp'er bijvoorbeeld niet kan betalen), dan wordt dit bedrag ook weer als loon gezien en volgt brutering.
N.B.: veel Overeenkomsten van Opdracht (OvO) bevatten een bepaling die de aansprakelijkheid bij een naheffing in geval van schijnzelfstandigheid bij de zzp'er leggen. Dit is inderdaad toegestaan. Het is echter niet toegestaan premies werknemersverzekeringen en de inkomensafhankelijke bijdrage zorgverzekeringswet te verhalen op een zzp'er.
Wél navordering bij de zzp'er
Hoewel (de opheffing van) het handhavingsmoratorium alleen geldt voor de opdrachtgever, kan de zzp'er wel geconfronteerd worden met navorderingen over de ten onrechte genoten fiscale voordelen. De Belastingdienst voert dan dus correcties door over de aangifte van de zzp'er als blijkt dat deze toch geen ondernemer was voor de winstbelasting. Dat kan tot een priode van 5 jaar terug, dus ook over de periode vóór 2025.
Belastingdienst mag niet 2x hetzelfde inkomen belasten
Als de werknemer zelf al inkomstenbelasting over zijn inkomen heeft betaald, mag de Belastingdienst dit niet nog een keer in de heffing betrekken. Van belang is om ook dit contractueel vast te leggen.
BV niet relevant voor de beoordeling
Het maakt voor de beoordeling van de arbeidsrelatie niet uit of je werkt vanuit een eenmanszaak of een BV. Uit jurisprudentie blijkt dat bij de beoordeling van of er nu wel of niet een arbeidsrelatie is, ‘door de BV heen gekeken wordt’. Het hebben van een BV is dus geen garantie dat er buiten dienstbetrekking gewerkt kan worden.
Arbeidsrechtelijke gevolgen oordeel dienstbetrekking
Naast dat er fiscale gevolgen zijn (naheffingen loonbelasting) in geval dat er wordt geoordeeld dat er sprake is van een loondienstverband, zijn er ook arbeidsrechtelijke gevolgen.
De - dan - werknemer kan in dat geval via de arbeidsrechtelijke weg aanspraak maken op pensioenopbouw en de uitbetaling van vakantie-, ziekte- en feestdagen conform de geldende CAO. Maar er is ook sprake van ontslagrecht op moment dat er is opgezegd zonder toestemming (denk aan de transitie- en billijke vergoeding).
Voorbereiding op controle door de Belastingdienst
Er zijn meerdere checklists arbeidsrelaties waar je duidelijkheid kunt krijgen op grond van welke criteria de Belastingdienst de arbeidsrelatie kwalificeert.
- WOO-vragenlijsten Belastingdienst Delioveroo-arrest:
Zie het Afwegingskader Wet DBA en ook Bedrijfsbezoek Arbeidsrelaties, vanaf pagina 43 - Het Handboek loonheffingen
- De webmodule
- De OndernemersCheck
- De jurisprudentie en dan met name het Delioveroo-arrest.
OndernemersCheck versus de webmodule
Belangrijk is deze te onderscheiden. De OndernemersCheck handelt over de inkomstebelasting en is bedoeld voor de zzp'er. De webmodule is bedoeld voor de opdrachtgever om te onderzoeken of een opdracht buiten dienstbetrekking kan worden gedaan.
De Webmodule geeft geen evenwichtig beeld omdat deze is opgesteld vóór de Deliveroo-uitspraak. Er wordt bijvoorbeeld niet gevraagd naar omstandigheden die betrekking hebben op het ondernemerschap van de opdrachtnemer. Daarbij geeft de uitkomst van de webmodule slechts 'richting' en heeft deze geen juridische status.
Een beoordeling uit de OndernemersCheck dat de werkende inderdaad als ondernemer voor de inkomstebelasting kan worden beoordeeld, vergroot de kans dat een opdracht buiten dienstbetrekking kan worden gedaan.
(Voor)overleg met de Belastingdienst mogelijk als opdrachtgever
- Vooroverleg
Het is mogelijk een Vooroverleg met de Belastingdienst aan te gaan. Nadeel van deze 'light-option' is dat een oordeel van de Belastingdienst definitief is; er is geen discussie mogelijk.
- Beschikking geen Verzekeringsplicht
Er is ook een zwaardere optie, nl. de Beschikking geen Verzekeringsplicht.
Hier vraag je een beschikking voor geselecteerde rollen, zoals psychiater, GZ-psycholoog en verpleegkundig specialist GGZ. Je benoemt dan uitgebreid de feiten en omstandigheden van de praktijk op basis waarvan de Belastingdienst een oordeel vormt. De Belastingdienst moet binnen acht weken beslissen.
Een beschikking geeft de hoogste graad van zekerheid aan opdrachtgever (en opdrachtnemer).
- Als zzp'er zekerheid verkrijgen
Als zzp'ers kun je een verzoek bij het UWV indienen om een uitspraak krijgen over de aard van de arbeidsrelatie. Bericht volgt dan binnen 13 weken.
Deliveroo-arrest Hoge Raad
Het Deliveroo-arrest van de Hoge Raad biedt het afwegingskader om te bepalen of een opdracht als zzp'er mag worden uitgevoerd. De Hoge Raad geeft daarbij een niet-uitputtende lijst van omstandigheden die in hun onderling verband (holistisch) moeten worden bezien om te komen tot een oordeel over de arbeidsrelatie. Er is geen algemeen principe af te leiden uit het arrest. Wél tellen organisatorische inbedding en materieel gezag zwaar.
Lijst van omstandigheden die van belang kunnen zijn:
- de aard en duur van de werkzaamheden;
- de wijze waarop de werkzaamheden en de werktijden worden bepaald;
- de inbedding van het werk en van degene die de werkzaamheden verricht in de organisatie en de bedrijfsvoering van degene voor wie de werkzaamheden worden verricht;
- het al dan niet bestaan van een verplichting het werk persoonlijk uit te voeren;
- de wijze waarop de contractuele regeling van de verhouding van partijen is tot stand gekomen;
- de wijze waarop de beloning (prijs, tarief) wordt bepaald en waarop deze wordt uitgekeerd;
- de hoogte van deze beloningen.
- (ondernemerscriteria) de vraag of degene die de werkzaamheden verricht
daarbij commercieel risico loopt. - de vraag of degene die de werkzaamheden verricht zich in het economisch verkeer als ondernemer gedraagt of kan gedragen, bijvoorbeeld
- bij het verwerven van een reputatie (bijvoorbeeld het vergroten van de eigen naamsbekendheid)
- bij acquisitie
- wat betreft fiscale behandeling
- het aantal opdrachtgevers voor wie hij werkt of heeft gewerkt
- de duur waarvoor hij zich doorgaans aan een bepaalde opdrachtgever verbindt. - het gewicht dat toekomt aan een contractueel beding (daadwerkelijke betekenis?).
Criteria die verder een rol kunnen spelen in de beoordeling zijn:
- Geschiedenis
- Leiding en toezicht
- Vergelijking met personeel
- Werktijden, locatie,hulpmiddelen
- Presentatie naar buiten
- Beloning (grens van € 75?)
- Vrije vervanging.
Wetsvoorstel Wet VBAR
In het hoofdlijnenakkoord van het Kabinet is afgesproken dat men verder gaat met de Wet VBAR. Deze ligt nu ter beoordeling bij de Raad van State. Het wetsvoorstel VBAR beoogt de relevante jurisprudentie te verduidelijken en een wettelijk toetsingskader te bieden.
Weegpunten zijn criteria voor 'werknemerschap' voor 'zelfstandigheid' maar dan wel bínnen de opdracht. Het ondernemerschap van de persoon speelt een ondergeschikte rol.
Forse kritiek
Onder andere VNO, belangenbehartigers van zzp'ers maar ook bijvoorbeeld de VVD hebben forse kritiek op het wetsvoorstel; zij pleiten juist er sterk voor om het ondernemerschap van de persoon een veel prominentere plaats te bieden.
De vraag is wat minister van Hijum (NSC) gaat doen. Hij zal in zowel de Tweede als in de Eerste Kamer een meerderheid moeten vinden voor de wet. Hij wil in ieder geval het advies van de Raad van State afwachten en de uitspraak van de Hoge Raad in de Uber-zaak (zie hieronder).
Hoe bereid je je als zzp'er voor op 2025?
Belangrijk is om jezelf in verhouding tot de opdracht goed te toetsen op de criteria die zijn benoemd in het Deliveroo-arrest. Hulpmiddelen zijn onder andere ook de WOO-vragenlijsten van de Belastingdienst en de OndernemersCheck.
In onze opvatting zijn voor hoog-tarief zzp'ers de volgende elementen van belang (ook op basis van latere rechterlijke uitspraken) om een indicatie van schijnzelfstandigheid te voorkomen:
- zorg voor een omschrijving in de overeenkomst die wijst op een 'opdracht', zoals het wegwerken van wachtlijsten of het initiëren van een professioneringsslag;
- de duur van de opdracht daaraan relateren;
- het naar naar eigen inzicht en zonder toezicht of leiding van Opdrachtgever verrichten van de overeengekomen werkzaamheden;
- zorg voor onderhandelingskracht/ gelijkwaardigheid in de opdrachtrelatie wat betreft tariefstelling, werktijden, locatie, online kunnen werken?
- het zelf opstellen van de overeenkomst van opdracht;
- neem altijd het element 'vrije vervanging' (je mag je vrij laten vervangen) op in de Overeenkomst van Opdracht;
- bouwen aan je expertise: deze inbrengen op een plek waar die niet structureel aanwezig is is een knock-out wat betreft het inbeddingscriterium;
- vermijd zoveel mogelijk inbedding, van het werk maar ook van jou als werkende;
- geschiedenis: was je eerder bij je opdrachtgever in dienst dan geeft dat risico;
- niet meer dan 70% van je omzet in één jaar bij één opdrachtgever;
- het hebben van meerdere opdrachtgevers binnen een jaar;
- gedrag als ondernemer: bouwen aan reputatie, (eigen) acquisitie, LI-profiel, eigen visitekaartjes, website, etc.;
- je presentatie bínnen de opdracht (denk aan eigen laptop, e-mailadres ''...(je naam).externe@..(naam instelling).nl;
- let op: ‘wezen gaat voor schijn’, de praktijk weegt zwaarder weegt dan de afspraken die op papier zijn gemaakt.
Fiscaal Kompas ZZP Zorg
De 6 grootste brancheorganisaties in de zorg (verenigd in de BoZ) waaronder de Nederlandse GGZ hebben rond de zomer 2024 het Fiscaal Kompas ZZP Zorg gepubliceerd en verspreid onder de verschillende zorgorganisaties. Het Fiscaal Kompas ZZP Zorg bedoelt duidelijkheid te verschaffen bij het beoordelen van de arbeidsrelatie met een zzp'er. Het Kompas lijkt echter van weinig gewicht vooral omdat de Belastingdienst er zich niet aan heeft gecommitteerd.
Zie verder bij Fiscaal Kompas ZZP Zorg.
Uber-zaak
Het gerechtshof Amsterdam besliste in oktober 2023 in deze zaak prejudiciële vragen aan de Hoge Raad te stellen (naar aanleiding van het Deliveroo-arrest) over de rol van het ‘ondernemerschap’ bij het beoordelen van een arbeidsrelatie). Gaat het om ondernemerschap binnen de opdracht of om ondernemerschap in bredere zin, d.w.z. ondernemerschap van de persoon? De uitspraak kan dus nog van belang gaan worden, ook voor het wetsvoorstel VBAR. De uitspraak volgt waarschijnlijk nog dit jaar
Samenvattend
Het arbeidsrecht is (nu al) dwingend recht. Vanaf 2025 vervalt het handhavingsmoratorium. Het is van belang je daar goed op voor te bereiden. Als contra-indicaties van een loondienstverband gelden onder andere: ondernemerschap, gelijkwaardigheid in de opdrachtrelatie en het brengen van expertise waarover de opdrachtgever niet (structureel) beschikt.
De ontwikkelingen rond de aanpak van schijnzelfstandigheid gaan hard; we posten hier regelmatig de laatste ontwikkelingen dus houd onze website zeker in de gaten.
Bron: o.a. Rijksoverheid, ZiPconomy, ZorgVisie, Holla Advocaten